BOHONIKI I KRUSZYNIANY. SZLAKIEM PÓŁKSIĘŻYCA

Bohoniki

Bohoniki,  to skromna, nieduża wioska jakich wiele na Białostocczyźnie, kilkanaście domów zbudowanych wzdłuż jednej ulicy . 

Od typowej podlaskiej miejscowości różni się tym, że zamiast chrześcijańskiej świątyni wzniesiono tu drewniany meczet. Nie przypomina on jednak typowej architektury muzułmańskiej, tylko charakterystyczną dla wschodnich terenów cerkiewkę z pękatą kopułą. Jedynie półksiężyc zwieńczający dach kopuły przypomina, że to miejsce modłów wyznawców islamu. 

Do meczetu prowadzi jedno wejście dla mężczyzn i kobiet, jego wnętrze jest podzielone na dwie części, damską od męskiej oddziela drewniana ścianka , posiadająca na całej długości zasłoniętą firanką szybę. 

Wnętrze meczetu wyłożone jest dywanami, przed wejściem należy zdjąć obuwie.Wierni modlą się twarzą w kierunku Mekki .Ten kierunek, czyli "kyblę" wskazuje w meczecie nisza,  tak zwany "mihrab". Podwyższenie obok, to "mimbar", rodzaj kazalnicy.Na ścianach wiszą oprawione w ramki "muhiry" z wersetami z Koranu.

W niewielkiej odległości od miejscowości,  na malowniczym,  porośniętym sosnami wzniesieniu po lewej stronie drogi znajduje się muzułmański cmentarz, czyli mizar. Został założony pod koniec XVIII wieku. Stare groby obłożone są  otoczakami i mają po dwa kamienie nagrobkowe: większy u węzgłowia, mniejszy u stóp, nowsze to nagrobki ciosane z kamienia.

Ciekawe i zaskakujące dla mnie  było to, że na cmentarzu zauważyłam wiele grobów na których napisy na pomniku znajdowały się z drugiej, tylnej strony pomnika. Albo nawet z obu jego stron.

Nowe mogiły przypominają wyglądem chrześcijańskie, ale zamiast krzyża umieszczone mają półksiężyc z gwiazdą i stylizowane napisy z Koranu. 
Na pomnikach polskie nazwiska sąsiadują z typowo muzułmańskimi imionami.
Głównym zajęciem Tatarów osadzonych na ziemiach polskich było rzemiosło wojenne. Polscy Tatarzy ramię w ramię z Polakami stawali do walki, po raz pierwszy przeciw Krzyżakom w Bitwie pod Grunwaldem. Jako żołnierze pozostali wierni Rzeczypospolitej  podczas potopu szwedzkiego, razem z Sobieskim wyruszyli pod Wiedeń, brali udział w powstaniach listopadowym i styczniowym, w wojnie bolszewickiej 1920 roku, a takżę w bitwach II wojny światowej.

Na terenie gospodarstwa agroturystycznego znajdującego naprzeciw meczetu  stała rekonstrukcja tatarskiej jurty. Za symboliczną  opłatą można zajrzeć do jej środka. Wbrew pozorom wewnątrz jest bardzo dużo miejsca, a różnokolorowe, orientalne  zdobienia mebli rozweselają wnętrze.

`

Kruszyniany

Okolice Kruszynian, to bardzo malownicze, pagórkowate tereny. Trzeba przyznać, że Jan III Sobieski, który nadawał ziemie Tatarom nie poskąpił im również pięknych krajobrazów.Meczety w Kruszynianach i Bohonikach budowane były przez miejscowych rzemieślników, którzy wznosili je według przyjętych na tych terenach standardów, stąd taka, a nie inna architektura.

Ogrodzony kamiennym murkiem mizar w Kruszynianach położony jest obok meczetu. Prowadzi do niego  ocieniona drzewami, piaszczysta droga.

Granica Państwa po II wojnie światowej oddzieliła od Polski wiele tatarskich meczetów na Grodzieńszczyźnie. W Polsce zostały tylko dwa: Bohoniki i Kruszyniany i oba w święta muzułmańskie stają się głównymi miejscami spotkań tatarskiej społeczności.Polscy Tatarzy są dumni ze swojej ponad  300-letniej tradycji na tych ziemiach i umiejętności pokojowego współistnienia z innymi wyznaniami.To jest jeden z wielu przykładów owej wielokulturowości, jaką szczyci się Podlasie.

Na koniec mojego wspomnienia z podróży  jeszcze wizyta w  tatarskim zajeździe, gdzie ciągle żywa jest słynna, wschodnia gościnność i gdzie w gospodarstwie agroturystycznym, na stole zrobionym z przykrytej blatem oryginalnej, starej  studni, można spróbować przysmaków tradycyjnej tatarskiej kuchni.